Opvoedingsproces: De Rol van Ouders

Dit artikel gaat over de rol van de vader en de moeder in onze huidige samenleving
Wat is de rol van moeder en vader in een opvoedingsproces?

Een reflectie vanuit het standpunt waarop onze Luistertherapie gebaseerd is, biedt waardevolle inzichten in het opvoedingsproces.
Een artikel dat echt elke ouder zou moeten gelezen hebben of dat je als toeschouwer ook wel kan aanraden aan bepaalde ouders!

Help uw kinderen om op te groeien

“Het kind is de toekomst van onze wereld. Een moeder moet haar kind dicht bij zich houden zodat hij weet dat de wereld van hem is. Een vader moet zijn kind naar de hoogste heuvel meenemen om hem te laten zien hoe breed en prachtig zijn wereld is.”

Dit oude Maya-gezegde (ca. 1000 v. Chr.) herinnert ons eraan hoe belangrijk de rol van ouders is bij de ontwikkeling van een kind. Het werd door een Mexicaanse collega onder mijn aandacht gebracht, omdat het zo mooi aansluit bij de filosofie van de Tomatis methode (Audio Psycho Fonologie).

Een positieve en humanistische benadering

De Tomatis methode werkt met auditieve stimulatie om het vermogen tot luisteren en leren bij kinderen te versterken. Maar de aanpak gaat verder: we begeleiden ook ouders in het creëren van een gezonde en stimulerende omgeving, thuis, op school en met vrienden.

In plaats van te focussen op problemen, leggen we de nadruk op het potentieel van het kind. Zo ontdekken ouders welke unieke kwaliteiten zij als moeder en vader inbrengen en hoe zij deze in balans kunnen brengen tijdens het opvoedingsproces.

Samen groeien als gezin

Door de krachten van beide ouders te mobiliseren op een complementaire manier, krijgt het kind meer kansen om zich harmonieus en met plezier te ontwikkelen. Dit geldt niet alleen voor kinderen zonder problemen, maar is nog waardevoller voor kinderen met:

ontwikkelingsstoornissen
luister- of taalproblemen
communicatiemoeilijkheden

De methode helpt het gezin om meer evenwicht, verbinding en levensvreugde te ervaren, waardoor elk kind kan groeien vanuit zijn eigen mogelijkheden.

Wat betekent een moeder voor een kind?

De rol van de moeder is uniek en onvervangbaar. Hoewel een vrouw vele rollen kan vervullen – echtgenote, ondernemer, leraar, opvoeder of therapeut – ziet een kind haar in de eerste plaats als zijn moeder. Het is die diepe, persoonlijke band die bepalend is voor zijn gevoel van veiligheid, vertrouwen en emotionele groei.

De eerste band: prenataal leven

De relatie tussen moeder en kind begint al tijdens het prenatale leven. In de moederschoot ontstaat een unieke verbinding die symbool staat voor het leven zelf. Deze primaire band blijft jarenlang voelbaar.

Een breuk in deze relatie kan het zelfvertrouwen en het basisvertrouwen van het kind aantasten.
Bevestiging en omarming – zowel letterlijk als figuurlijk – zijn van vitaal belang voor de emotionele ontwikkeling en het welzijn van het kind.

De moeder vertegenwoordigt voor het kind het leven zelf: onze oorsprong, onze “grond”. Het is niet voor niets dat we onze planeet “Moeder Aarde” noemen.

De invloed van moederliefde

De liefdevolle omhelzing en aanmoediging van de moeder geven het kind:

een gevoel van veiligheid,
motivatie om de wereld te ontdekken,
en vertrouwen om deel te nemen aan het leven.

De manier waarop een moeder zelf in het leven staat, beïnvloedt direct de kwaliteit van haar band met het kind. Een positieve houding en veerkracht zorgen voor meer harmonie en geluk binnen de relatie.

Wanneer de moeder ook andere rollen inneemt

Moeders vervullen vaak ook andere rollen: leraar, disciplinair of therapeut. Dit gaat vaak gepaard met boodschappen als:

“Maak je kamer schoon.”
“Doe je huiswerk.”
“Word volwassen.”

Voor een kind kan dit voelen als een duw uit het nest, alsof de moeder zegt: “Ik wil dat je opgroeit, ik wil je minder dichtbij me hebben.” Het kind kan hiertegen in verzet gaan of enkel gehoorzamen zolang de moeder toezicht houdt. Zo verdwijnt de natuurlijke vreugde van leren en groeien.

Spanningen in de moeder-kind relatie

Wanneer deze dynamiek blijft aanhouden, ontstaan er spanningen:

minder geduld,
meer negatief aandachtzoekend gedrag,
ruzies en conflicten.

De liefdevolle verbinding kan dan moeilijker stromen. Het kind trekt zich terug of reageert onvolwassen, terwijl de moeder zich machteloos voelt.

Conclusie: de unieke betekenis van een moeder

Een moeder is voor een kind meer dan een opvoeder: ze is de bron van vertrouwen, veiligheid en levenslust. Wanneer liefde, steun en bevestiging de basis vormen, krijgt een kind de ruimte om zich emotioneel, mentaal en sociaal optimaal te ontwikkelen.

Wat betekent de vader voor een kind?

Waar de moeder vaak wordt geassocieerd met waar we vandaan komen, staat de vader symbool voor de toekomst. Hij vertegenwoordigt de wereld buiten het gezin: school, sociale contacten, communicatie en de regels van de maatschappij.

De rol van de vader is daarom onmisbaar in de ontwikkeling van een kind. Hij begeleidt zijn zoon of dochter bij de stap naar de wereld buiten het huis, terwijl de moeder steun en veiligheid blijft bieden.

De vader als gids naar de toekomst

Wanneer de boodschap om te “groeien” of “volwassen te worden” vanuit de vader komt, ervaart het kind dit vaak niet als een afwijzing, maar als een uitnodiging. Het voelt zich uitgenodigd om samen met hem de stap naar de toekomst te zetten.

Zo ontstaat een gezonde balans:

de moeder biedt warmte, veiligheid en bevestiging,
de vader stimuleert richting, uitdaging en zelfstandigheid.

Dit samenspel vergroot de ontwikkelingskansen van het kind en helpt hem of haar met meer vertrouwen de toekomst tegemoet te gaan.

De unieke bijdrage van de vader

De aanwezigheid van de vader geeft het kind:

begeleiding en richting in het ontdekken van de wereld,
de zekerheid dat het altijd mag terugkeren naar de moeder, ongeacht succes of falen,
steun bij het ontwikkelen van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid.

Een betrokken vader leert zijn kind ook respect en waardering te tonen, zowel voor de moeder als voor anderen in de omgeving.

De hedendaagse uitdaging

In de huidige maatschappij dragen veel moeders nog steeds het grootste deel van de opvoeding: lichamelijke zorg, emotioneel welzijn, schoolopvolging, socialisatie én discipline. Vaders nemen deze taken vaak te weinig actief op.

Vragen die vaders zich zouden moeten stellen zijn:

Praat ik met mijn kind over wat het betekent om op te groeien?
Hou ik toezicht op zijn of haar taken en verantwoordelijkheden?
Ben ik aanwezig op ouderavonden en toon ik betrokkenheid bij school?
Leer ik mijn kind de waarde en inzet van zijn moeder te erkennen?

Tegelijk is het belangrijk dat moeders een positief beeld van de vader uitdragen en kinderen stimuleren om zich ook naar hun vader te richten.

De vader en dialoog

De invloed van een vader begint al tijdens de zwangerschap, door de fysieke en emotionele steun aan de moeder. Na de geboorte wordt zijn rol concreter via verbale communicatie met het kind.

Discipline werkt het best in de vorm van een dialoog met de vader. Zonder dialoog wordt discipline vaak als autoritair ervaren, terwijl een gesprek veiligheid en richting kan bieden.

Helaas staan vaders vandaag in concurrentie met televisie, smartphones en andere apparaten die de aandacht van het kind opeisen. Veel vaders vinden het moeilijk om in gesprek te gaan met hun kinderen, of onderschatten de waarde ervan. Hierdoor verdwijnt een belangrijke kans om het kind te begeleiden “naar de hoogste heuvel” – een symbool voor groei, ontwikkeling en toekomstperspectief.

Hoe kunnen we ouderlijke middelen mobiliseren?

De opvoeding van kinderen vraagt om een evenwichtige samenwerking tussen moeder en vader. Beide ouders brengen unieke kwaliteiten mee die samen de basis vormen voor de groei, veiligheid en zelfstandigheid van het kind. Maar hoe kunnen we deze ouderlijke middelen het best inzetten?

De rol van de moeder: verbondenheid en onvoorwaardelijke liefde

Voor de moeder ligt de nadruk op wie het kind is, niet op wat het kind doet. Haar rol is het kind bevestigen in zijn bestaan en hem laten voelen dat hij welkom is in het leven.

Dat kan onder meer door:

spel, dans en zang bij jonge kinderen,
voorlezen en verhalen vertellen bij oudere kinderen,
een geruststellende glimlach, een knuffel en woorden van aanmoediging.

De symbolische “navelstreng” – de levenslijn die het kind met de moeder verbindt – wordt nooit echt doorgeknipt. Ze wordt geleidelijk uitgerekt, maar blijft de basis van vertrouwen en veiligheid.

De rol van de vader: richting, structuur en discipline

De vader helpt het kind zijn weg te vinden in de wereld buiten het gezin. Zijn rol bestaat uit:

waardering tonen voor de moeder in de ogen van het kind,
plannen maken en begeleiden in school, taken en verantwoordelijkheden,
kinderen leren omgaan met hulpmiddelen en vaardigheden om zelfstandig te worden,
discipline aanbrengen, bij voorkeur via verbale dialoog en niet via autoriteit alleen.

Wanneer de vader deze rol actief opneemt, voelt het kind zich gesteund om te groeien en verantwoordelijkheid te nemen.

Ouderschap in verschillende situaties

Elke gezinssituatie is anders. Bij eenoudergezinnen of afwezige ouders kan de rol van moeder of vader ook door anderen worden ingevuld, zoals:

een oudere broer of zus,
een oom of tante,
een peetouder of leraar,
of rolmodellen zoals mentoren of culturele helden.

Voor kinderen die een liefdevolle start in het leven hebben gehad, is het bovendien vaak makkelijker om om te gaan met afwezigheid of verlies van een ouder.

Samenwerking tussen ouders

Kinderen reageren vaak sneller op verzoeken van hun vader dan van hun moeder. Toch betekent dit niet dat moeders tekortschieten: het wijst eerder op de noodzaak van rolverdeling.

Wanneer de moeder vooral liefde en veiligheid biedt, blijft het kind ontvankelijk en gemotiveerd.
Wanneer de vader de leiding neemt in de “opgroei-boodschappen”, wordt de natuurlijke weerstand verminderd en verloopt het proces harmonieuzer.

De moeder kan dan haar regierol deels loslaten en zich richten op onvoorwaardelijke steun, terwijl de vader de taak van richting en discipline op zich neemt.

Geen stereotypering, maar een kindgerichte visie

Deze klinische benadering is geïnspireerd door het werk van Dr. Alfred Tomatis en succesvol toegepast in de praktijk. Het gaat er niet om mannen en vrouwen vast te zetten in traditionele rollen. In onze moderne samenleving vervullen beide vaak meerdere functies.

Wat telt, is hoe het kind zijn ouders ervaart:

De moeder blijft altijd degene die hem gedragen en gebaard heeft.
De vader blijft degene die hem begeleidt naar de toekomst.

Deze beleving is belangrijker dan hoe ouders zichzelf zien. Het is de perceptie van het kind die bepaalt hoe veilig, geliefd en gesteund het zich voelt tijdens zijn ontwikkeling.

👉 Samenvatting: door de kwaliteiten van moeder en vader bewust te mobiliseren – liefde, steun, richting en discipline – krijgt een kind de beste kansen om evenwichtig, zelfstandig en gelukkig op te groeien.

Wil je samen met ons kijken naar jullie opvoedingsproces? Boek een afspraak bij Peggy of bij Caroline via ons online platform.

CASESTUDY

Een jaar geleden ontmoette ik de moeder van een tienjarig meisje dat een hersenbeschadiging had opgelopen op zeer jonge leeftijd aan de verwondingen opgelopen tijdens een auto-ongeluk. Ze was een mooi meisje met heldere ogen en een vaste glimlach. Een groot deel van haar dagelijks leven bracht ze door in een rolstoel. Ze had een beperkte mogelijkheid om haar armen te bewegen en het kostte veel moeite om haar handen te controleren bij het vasthouden van speelgoed of om een penseel te hanteren, iets wat de meeste kinderen beheersen zonder problemen. Haar spraak was beperkt tot eenvoudige woorden en zinnen, dat onvoldoende was om een passende expressie te geven van haar ogen.

De ouders brachten haar naar het centrum voor de luistertherapie en al snel werd er verbetering waargenomen nadat ze begon te luisteren naar de gefilterde klanken, met onder meer een simulatie van haar prenatale luisterervaring met de stem van haar moeder.

Ze was spraakzamer en meer alert voor de wereld om haar heen geworden. Haar begrijpen was verbetert en ze leek vrolijker.

Tijdens de gespreken met Julie’s moeder werd het duidelijk dat ze een zware last droeg. De jaren van zorg voor haar dochter hadden veel van haar wakkere uur in beslag genomen. Er was de schok en de angst van het verbrijzeld zien worden van een normale, gezonde en gelukkige ontwikkeling van haar enige kind, door de verwondingen opgelopen tijdens het auto-ongeluk. De ouders verenigden zich om de confrontatie met de realiteit van deze veelzijdige ontwikkelingsproblemen van hun dochter, aan te gaan en zij zochten hulp voor haar uit verschillende professionele disciplines.

Deze hulp kwam van artsen, begeleiders, fysieke en motorische therapeuten, spraak- en taalspecialisten, en anderen. Er werd veel gewonnen doorheen de jaren, maar het bijhouden van de planning van alle afspraken en het opvolgen van de vele aanbevelingen (inclusief thuis- oefeningen) werd een fulltime job, die, zoals het meestal gaat, bij de moeder ligt.

Net als de meeste ouders die het beste willen voor hun kinderen, deed Julie’s moeder de talloze plichten vrijwillig en gewetensvol met de begeleiding en ondersteuning van de verschillende betrokken professionals. Na verloop van tijd weet ze intuïtief dat er onbezoldigde kosten in verband staan met de steeds maar uitbreidende rol als surrogaat therapeute van haar kind. In het begin heeft ze deze rol gemakkelijk omarmd omdat die haar de kans gaf om meer te doen voor haar kind.

De tekenen van vooruitgang van de verschillende therapieën bevestigden haar geloof in het potentieel van haar kind om beter en beter te presteren, maar ze waren niet voldoende om de bezorgdheid over Julie’s de toekomst voor haar te verminderen.

De moeder besefte dat meer en meer van haar tijd elke dag werd doorgebracht als haar dochters leerkracht, als thuistherapeute of als chauffeur. Ze genoot ervan om met haar dochter te zijn en vond het niet erg extra tijd te steken in deze rollen. Maar het werd steeds duidelijker dat het uitvoeren van deze rollen ook een onderstroom van conflicten en spanningen creëerde in hun relatie. De constante eisen die ze stelde aan Julie leiden op een bepaalde manier tot momenten van frustratie, woede en emotionele onenigheid wanneer de wil van de moeder en het kind botsten over de vraag hoe bevredigend en presterend Julie moest zijn opdat het voldoende was.

De nasleep van deze botsingen kon eerst worden waargenomen bij het kind dat steeds meer protesteerde tegen de eisen van de moeder om samen te werken. Julie was meer gemotiveerd om zich terug te trekken in haar innerlijke wereld van verbeelding en fantasie tegenover het heiligdom van de eisen en verantwoordelijkheden om op te groeien. En ten tweede werd dit waargenomen in een moeder die vol was van schuldgevoel, met een verhoging van zelftwijfel en ontmoediging.

Spanning leek een onontkoombaar bijproduct van de constante druk die ze legde op haar dochter om te presteren. Dit is een klassiek dubbel conflict. Als de moeder toegaf aan haar dochters weerstand, voelde ze zich slecht over het niet voldoen aan haar therapeutische verplichtingen. Als ze haar dochter gedwongen had om te voldoen onder protest, voelde ze zich als de ‘goddeloze heks van het Westen’. Dit dubbele conflict werd aangescherpt door de jaren heen.

Het werd steeds moeilijker voor de moeder om een evenwicht te bewaren tussen de taken en verplichtingen die opgelegd werden door de drukke agenda van therapieën, en de vrijheid om activiteiten die nodig zijn voor het voeden van haar vrouwelijkheid en haar huwelijk na te streven.

Julie’s moeder merkte op dat haar geduld minder werd, dat ze gemakkelijker verstoord werd door kleine ergernissen, dat ze aanvallen van depressie ondervond en ze werd steeds meer aangetrokken tot vormen van ‘ontsnappen aan’. Het werd moeilijker om een positieve kijk te behouden en ook moeilijker om te voorkomen om weg te glijden in zelfmedelijden. Na 12 jaar huwelijk, verliet haar echtgenoot haar om een nieuw leven te beginnen voor zichzelf. Zij stond nog maar enkele maanden op haar eigen benen samen met Julie, toen ik haar ontmoette.

Toen we spraken over wat elke ouder betekent voor het kind, was Julie’s moeder opgelucht wetende dat de problemen tussen hen niet zozeer een weerspiegeling waren van het onvermogen van haar kant of de brutaliteit en koppigheid van haar kind, maar eerder een symptoom van een gewonde relatie waarin beiden leden. Dit verminderde ook haar schuld en zelfverwijt i.v.m. het niet in staat zijn om te voldoen aan ieders verwachtingen, de ex-echtgenoot, de dokter, de therapeut, de docenten, enz.…..

Terwijl iedereen haar de middelen gaf die nodig zijn om Julie te helpen, zadelde dit proces de moeder ook op met de implementatie van activiteiten, die doordrenkt waren met het bericht “groei op en wees verantwoordelijk”. De moeder kon onmogelijk de leiding en het oordelen over de prestaties van Julie voorkomen. Het werkte gewoonweg niet.

Julie’s moeder stemde in om een ‘sabbatical’ te nemen van haar regierollen voor ten minste twee maanden en tijd te besteden aan meer speelse en wederzijds aangename activiteiten. Deze verandering complementeerde de therapie van het luisteren en de gecombineerde resultaten waren significant.

Julie en haar moeder waren gelukkiger met elkaar, de spanning van de push en pull verminderd, er werd meer gelachen en er was meer luchtigheid. Julie’s weerstand tegen haar moeders eisen nam af en haar therapeuten meldden een opmerkelijke verandering in haar samenwerking en de naleving van de eisen van hun programma. Ze toonde meer initiatief en meer inspanning. Haar hart lag nu bij de therapie en ze maakte een gestage winst, ondanks de sterk verminderde thuistherapie door de moeder. De vader vergemakkelijkt deze verandering door het aannemen van een hoger profiel in Julie’s therapeutische programma’s.

Een jaar later blijven de positieve veranderingen zich doorzetten en Julie’s moeder meldt dat hun relatie “nooit beter geweest is.”

Bron : HELPING CHILDREN GROW UP

Door Timothy M. Gilmor, Ph.D.

Director, The Listening Centre

Dit artikel gaat over de rol van de vader en de moeder in onze huidige samenleving Wat is de rol van moeder en vader in een opvoedingsproces?