In 2020 is de ‘Internationale Dag van de Slaap’ op vrijdag 13 maart. Op deze dag staan slapen en zaken die met slapen te maken hebben, zoals gezondheid en alertheid, centraal.  Een ideaal moment om dit onderwerp even onder de loep te nemen in het kader van de Auditory Brain Stimulation.

Wanneer we wakker zijn, gaan al onze zintuigen aan het werk en bewegen we. Wanneer we slapen negeren onze zintuigen hun omgeving bijna volledig en valt beweging stil. Deze tijdelijke bewustzijnsverlaging is duidelijk af te lezen in een EEG in trage, sterk uit elkaar wijkende golven tijdens een diepe slaap. De wakkere fase bestaat daarentegen uit snelle, lage golven. Waarom zouden levende wezens hun zintuigen en beweging tijdelijk uitschakelen?

Omdat het meer dan nodig blijkt te zijn en omdat slapen een enorme invloed heeft op onze psychische en lichamelijke gezondheid. In een wereld die hectisch en constant veranderend is, lijkt het echter alsof wij niet meer kunnen stilstaan. Zeer frequent zie ik klanten die problemen hebben met inslapen of doorslapen, zelfs bij kinderen.

Kijkend naar onze evolutie spreekt het voor zich dat slapen niet zonder gevaar was en zo ook deel uitmaakt van ons dierlijk ontwikkeld instinct. Zo ontstond dan ook onze radar (op 250 Hz in de botgeleiding, m.a.w. onze klankkastregistratie) om potentieel gevaar (bv. roofdieren) te kunnen detecteren. Doorheen decennia daalde deze behoefte om gevaar te detecteren waardoor onze detectieradar zich ook minder ging manifesteren. Wilde dieren verdwenen, dorpen en steden ontstonden en de mens kon zich beter beschermen tegen dreigend gevaar.  Zouden we dan niet allemaal meer tot rust moeten komen nu? Waarom zijn er nu dan meer slaapproblemen dan vroeger?

Waarom slapen we?

Onderzoek wijst uit dat we ongeveer 1/3 van ons leven slapen. Slapen blijft grotendeels een mysterie maar toch bestaan er verschillende theorieën over het waarom ervan. Wat vaststaat is dat slapen een belangrijke onderhoudsbeurt is voor ons lichaam en onze geest. Hersencellen ontwikkelen zich tijdens de slaap en ook het geheugen zou zich net dan ontwikkelen.
Slapen zorgt voor :

• Lichamelijk herstel.
  We hebben de rust nodig om op adem te komen van de fysieke inspanningen van de dag. Onze innerlijke batterijen krijgen tijdens de nacht nieuwe energie om ons lichaam nadien weer normaal te laten functioneren.
• Het verhogen van onze weerstand.
  Tijdens de diepe slaap worden afweerstoffen aangemaakt die ons beschermen tegen bacteriën en virussen. Wie voldoende slaapt, zal minder snel ziek worden. Omgekeerd geld ook dat wie ziek is, slapen moet. De afweerstoffen die ons immuunsysteem aanmaken om ons te beschermen, zorgen er ook voor dat we dieper slapen.
• Het balanceren van ons energiepeil.
  Overdag wanneer we actief zijn, heeft ons lichaam veel energie nodig. ’s Nachts, wanneer we slapen, daalt die energiebehoefte. Bij een verstoorde slaap geraakt ook ons energiepeil helemaal uit balans.
• Psychisch evenwicht.
  Onze hersenen “slapen” niet terwijl we slapen, maar vertonen een heel andere activiteit, namelijk het verwerken en ordenen van de gebeurtenissen van overdag. Informatie, gevoelens en indrukken worden vanuit het korte termijngeheugen overgedragen naar het lange termijngeheugen. Zo ben je na een nachtje slapen weer fit voor een nieuwe dag! Onze hersenen bepalen eveneens wat we al dan niet onthouden. Mensen die moeite hebben met zich dingen te herinneren of info te verwerken, kunnen de oorzaak vinden in een tekort aan slaap.
• Emotioneel welzijn.
  Dat slaap ook een invloed heeft op onze gemoedstoestand is overduidelijk. Wie onvoldoende slaapt is vaak prikkelbaarder, emotioneler en zal sneller negatief denken. Omgekeerd is het voor wie uitgeslapen is gemakkelijker om positief in het leven te staan en zich gelukkiger te voelen.

Het gebrek van slaaptekort op onze hersenen

In het wetenschappelijk tijdschrift ‘Science’ werd een interessant Brits-Belgisch onderzoek gepubliceerd over hoe hersenen reageren bij slaaptekort. 33 volwassen proefpersonen werden getest onder een fMRI (functionele MRI-scanner) om het functioneren van de hersenen in rust na een bepaalde stimulus in kaart te brengen. De testpersonen werden gedurende 42 uren wakker gehouden (1 dag + 1 nacht + 1 dag) en kregen nadien een herstelslaap van 12 uren. Elke proefpersoon kreeg 13 scans : 12 tijdens de periode van slaaptekort en 1 na de herstelslaap. Uit dit experiment kwamen belangrijke resultaten :

• De activiteit van de subcorticale regio’s (dieper gelegen regio’s onder de hersenschors) vertonen een circadiaans patroon (24u dag en nachtritme) waarvan de precieze timing verschillend was voor elke hersenregio.
• De frontale delen van het brein vertonen een afname in activiteit die overeen komt met de tijd die iemand al wakker is (m.a.w. hoe langer wakker, hoe minder activiteit).
• Het effect van slaaptekort was veel meer verspreid over verschillende hersenregio’s wanneer de proefpersoon een gemakkelijke cognitieve taak deed dan wanneer er meer complexere geheugentaken uitgevoerd werden.
• Deze fascineren de resultaten tonen voor het eerst de interactie aan tussen de tijd dat we reeds wakker zijn en onze biologische klok. Het functioneren van onze hersenen wordt hierdoor sterk beïnvloed. Denk hierbij bv. aan mensen die vaak met slaaptekort te maken hebben (jetlag, werken in posten, ouderdom, slaapstoornissen).

Kinderen leren in hun slaap

Wanneer we de ervaringen koppelen die we hebben uit Brain Mappings (functionele neurologie testings) dan komen we tot gelijkaardige bevindingen. Volwassenen met een normaal slaappatroon vertonen overdag geen abnormale hoeveelheden langzame hersengolven (delta golven). Normaal gezien gaan onze hersenen enkel ’s avonds meer in de langzame golven om in te slapen. Daarna gaan we vervolgens in de droomgolven (thèta golven) gevolg door de slaapgolven (delta golven). Onze langzame golven duwen als het ware de snelle golven van het wakker zijn (alpha golven) weg. Overdag vertonen we onze super snelste golven (bèta golven) en dat zijn onze werkgolven (leren, ontwikkelen, concentreren).

Wanneer een volwassenen te veel delta golven heeft in zijn brainmapping kan dit nefaste gevolgen hebben voor zijn of haar levenskwaliteit. Maar vergeet niet, een volwassene heeft reeds zijn gehele ontwikkeling doorgemaakt. Zij hebben hun belangrijkste vaardigheden al aangeleerd en grotendeels geautomatiseerd waardoor ze taken op een soort van automatische piloot kunnen uitvoeren. Dit is uiteraard iets dat bij kinderen nog dient te gebeuren. Wanneer zij dus een verstoorde slaapcyclus hebben, zijn de gevolgen veel verregaander!

Neurologen aan de ULB onderzochten het vermogen van gezonde kinderen zonder stoornis om snel bij te leren. Kinderen hebben een immens leervermogen MITS zij voldoende en goed slapen. En wat blijkt? Zelfs een deugddoend dutje heeft een positieve invloed op het leerproces!

Een herinnering wordt gecreëerd in 3 stappen. Je leert iets en stockeert het in je kortetermijngeheugen en tijdens je slaap geef je deze herinnering door aan je langetermijngeheugen. Twee hersenregio’s dienen hierbij als opslagruimte : de hippocampus (kortetermijngeheugen) en de cortex (langetermijngeheugen). Door te kijken naar de hersenactiviteit van de proefpersoon (in dit geval 10-jarigen) kon via MEG (magnetoencephalografie) de elektrische stroompjes in de hersenen geregistreerd worden. De onderzoekers wilden weten of deze kinderen de informatie van het korte- naar het langetermijngeheugen konden overbrengen na een kort dutje. De helft van de kinderen deed na de opdracht uit het onderzoek een middagslaapje van 1,5 u, de andere helft ging verder met een rustige activiteit. De kinderen die 1,5 u geslapen hadden bleken hun prefrontale cortex te gebruiken om herinneringen aan de opdracht op te halen. Zij hadden dus de informatie al opgeslagen in hun langetermijngeheugen. Dat was niet zo bij de kinderen die niet geslapen hadden.

De onderzoekers waren verrast door de snelheid waarmee de kinderen de info transfereerden naar hun langetermijngeheugen. Bij volwassen is deze overdrachtstijd pas 3 maanden na het moment van aanleren. De slaap van kinderen is dus rijker er zorgt ervoor dat ze informatie veel sneller vastleggen, verklaart onderzoeksleider Charline Urbain.

Auditory Brain Stimulation stimuleert het langetermijngeheugen

De kinderen die naar onze centra komen hebben vaak hun rugzakje al vol met cognitieve, psychologische, lichamelijk en/of pedagogische problemen. Bij hen is dus een kwalitatieve slaap van nog veel groter belang! Zij moeten niet alleen hun achterstand bijbenen maar tegelijkertijd ook hun algemene ontwikkeling verder uitbouwen. Dubbel werk dus waarvoor de hersenen extra energie nodig hebben. Wanneer deze niet voorhanden is zal het kind automatisch een langzamer ontwikkelingsproces kennen.

Onze Auditieve Brain Stimulatie is ook een vorm van leren dat dus nieuwe verbindingen in onze hersenen. Slaap stimuleert de synapsen in onze hersenen die contactpunten zijn tussen de verschillende zenuwcellen. Door de auditieve stimulatie verhoogt de plasticiteit van de synapsen wat ook het geheugen aanscherpt. Daardoor treedt er een langetermijnpotentiëring op, zijnde een langdurige versterkte doeltreffendheid van de synapsen. Dus hoe beter de slaap, hoe meer de synapsen gestimuleerd worden!

“Sleep is that golden chain that ties health and our bodies together.”

(quote Thomas Dekker)

 

“Slaapwel” 🙂

 

Bron : nieuwsbrief Mozart Brain Lab najaar 2019.